Pompalar gerek endüstriyel alanlarda gerekse yaşam alanlarında yaygın olarak kullanılan cihazlardır. Bununla birlikte kullanım amacına ve fonksiyonuna göre birçok farklı pompa tipi vardır.

Bir pompa ihtiyacınız olduğunuz öncelikle pompalamak istediğiniz sıvının türünü ve sıvının ne kadar mesafe taşınacağını belirlemeniz gerekir. Buna rağmen farklı pompa tipleri arasında karar veremeyebilirsiniz. Pompalar genel olarak işlevlerine göre sınıflandırılmaktadır. Bunun yanı sıra tasarımlarına göre de sınıflandırmalar yapılabilmektedir.

Ne tip bir pompaya ihtiyacınız olduğunu anlamak için farklı pompa tiplerini ve işlevlerini bilmeniz gerekir. Bununla birlikte pompa tipleri genel olarak iki tipte sınıflandırılmaktadır. Bunlar santrifüj pompa ve pozitif deplasmanlı pompadır.

Pompa Çeşitleri Nelerdir?

Pozitif deplasmanlı pompa ve santrifüj pompa çeşitleri, yaygın olarak kullanılan iki pompa sınıfıdır. Her iki pompa tipindeki temel amaç, sıvının bir noktadan diğerine taşınmasıdır. Bununla birlikte aralarında özellikle çalışma prensiplerinde bazı farklılıklar da bulunur.

Santrifüj ve pozitif deplasmanlı pompaların çalışma prensipleri birbirinden farklıdır. Santrifüj pompalar, motorun kinetik enerjisini çarklar aracılığıyla sıvıyı aktarmaktadır. Bu durum basıncı ve deşarjdaki hızı artırmaktadır. Bu pompa çeşidinde motor sabit olduğu için deşarj hızı da sabit olarak kalmaktadır. Pozitif deplasmanlı pompalarda ise sabit bir hacimde sıvı yakalanır ve pompa çıkışına ilerletmeye zorlanır. Pozitif deplasmanlı pompalar sabit hacimlidir. Pozitif yer değiştirme pistonlu, döner ya da diyafram tarzında gelir.

Santrifüj pompalar yüksek kapasiteli ve görece olarak düşük basma yüksekliğine sahiptir. Pozitif deplasmanlı pompalar ise düşük kapasiteli olmalarına karşın yüksek basma yüksekliğine sahiptir.

Santrifüj Pompa Tipleri

Santrifüj pompalar kendi içerisinde üç ana tipe ayrılmaktadır. Bu üç tip içerisinde başlıca fark pistonlu diyaframı çalıştıran mekanizmalardır.

Mekanik Aktüatörlü

Bu pompa tipleri, doğrudan diyaframa bağlı pistonlu mekanik bir bağlantıya sahiptir. Motorun dönüşünü diyaframa bağlı olan bağlantının ileri geri hareketine dönüştürebilmek için bir dişli takımı ya da mekanik mekanizma içerir. Akış ise pompa hızı ya da strok uzunluğu değiştirilerek farklılaştırılabilir.

Hidrolik Aktüatörlü

Bu tip pompalarda, diyaframı esnetmek için hidrolik sıvı kullanılmaktadır. Hidrolik sıvı piston tarafından basınçlandırılmaktadır. Mekanik olarak çalışan ve diyaframa benzer şekilde hareket eden bir pompada, piston diyaframa bağlı değildir. Bunun yerine ise diyaframı esneten ara hidrolik sıvı basınçlandırılmaktadır. Bu tip diyafram bulunan pompalarda akış, pompa hızı değiştirilerek ya da hidrolik sıvı miktarı artırılıp azaltılarak değiştirilebilir.

Solenoid

Bu tipteki pompalarda bir solenoide dönüşümlü olarak enerji veren ya da bu enerjiyi kesen, diyaframdaki metal bir parçayla reaksiyona giren bir motor bulunur. Bu elektrik motor, elektromanyetik bir kuvvet oluşturmaktadır. Bu pompada diyaframın bükülmesi sağlanır. Akış ise pompanın hızına bağlı olarak değiştirilebilmektedir.

Pozitif Deplasmanlı Pompa Tipleri

Pozitif deplasmanlı pompa tipleri, emiş etrafında genişleyen bir boşluğun yanı sıra tahliye çıkışında daralan bir boşluk oluşturur. Burada fark, sıvının aynı anda çekilmesi ve itilmesi yani akış oluşturmak için yeterli kuvvetin uygulanmasında basınçtır.

Pozitif deplasmanlı pompa çeşitleri iki farklı tipe sahiptir. Bunlar pistonlu ve döner pompalardır.

Pistonlu Pompa

Pistonlu pompalarda emiş, malzemeye giren ve dışarı çeken piston aracılığıyla gerçekleştirilir. Pistonlu pompa çeşitlerinde vanalar, akışın yalnızca bir yönde hareket etmesini sağlamak adına kullanılır. Bu sebeple pistonlu bir pompa, sıvıyı aynı aralıklarla darbeler.

Döner Pompa

Döner pompa çeşitlerinde birbirine geçen iki dişli kullanılmaktadır. Bu dişlilerin hareketi sayesinde akış oluşturan basma tarafında yüksek basınç oluşturulur.

Pozitif Deplasmanlı ve Santrifüj Pompalar Arasındaki Farklar

İki farklı tipteki pompanın arasında bazı farklılıklar vardır. Farklılıkları bilmeniz hangi tipte pompa seçmeniz gerektiği konusunda önemlidir. İki pompa arasındaki en önemli fark ise işleyiş biçimleridir. Yukarıda da anlattığımız gibi iki tipin çalışma prensiplerinde farklılıklar bulunmaktadır.

  • Santrifüj pompalar sıvıya hız vererek, çıkışta basınç oluşturmaktadır. Pozitif deplasmanlı pompalar ise, sınırlı miktarlardaki sıvıyı yakalarlar ve emişten tahliye portuna aktarırlar.
  • Santrifüj pompalarda basınç yaratılarak akış oluşturulurken pozitif deplasmanlılarda ise akış oluşturulur ve basınç yaratır.
  • Santrifüjlerde akış, basıncın sonucunda ortaya çıktığı için, değişen basınca göre farklılık gösterir. Pozitif deplasmanlı pompalar ise bunun tersi yönde çalıştığı için akışları değişen basınçla tutarlıdır.
  • Her iki pompa çeşidinde de hız değiştirilerek akış düzenlenebilir. Dönen pozitif deplasmanlı pompalarda akış hızı, diferansiyel basınçtan neredeyse etkilenmez ve hız ile orantılıdır.
  • Santrifüjlerde viskozite arttığında verim düşmektedir. Bunun temel nedeni pompa içindeki sürtünme kaybıdır. Buna karşın pozitif deplasmanlı pompalarda, verimlilik viskozite ile artar.
  • Santrifüj pompalarda yüksek ya da düşük basınç seviyelerinde verim düşer. Pozitif deplasmanlı pompalarda ise yüksek basınç verimi artırır.
Vakum Pompaları Nedir? Nerelerde Kullanılır? Çalışma Prensipleri
ÖNCEKİ YAZI
Pompa Sistemlerinde Yüksek Verimlilik İçin 10 Adım
SONRAKİ YAZI